“In mijn werk houd ik steeds in gedachten dat we de ondersteuning voor de Amsterdammer dichterbij willen brengen, makkelijker toegankelijk en meer op maat”

Marianne Volkers, procesmanager Doorontwikkeling Buurtteams

Marianne Volkers gaf rond april 2019 vanuit het programma buurtteams van de Gemeente Amsterdam opdracht aan het Amsterdams Netwerk Ervaringsdeskundigen: “Wat is er voor nodig om succesvol met ervaringsdeskundigen te kunnen werken in de buurtteams?”

Ik was benieuwd. Welke rol heeft Marianne in de ontwikkeling naar de buurtteams? Waarom gelooft zij in ervaringsdeskundigen in de dienstverlening naar de Amsterdammer? Hoe heeft zij de betrokken ervaringsdeskundigen ervaren? Hoe verliep de samenwerking met het ANE? Kortom tijd voor een gesprek met Marianne Volkers. Door Matthijs Post.

Alle partners geïnformeerd en betrokken

“Ik zit in het programmamanagement team en houd mij onder andere bezig met de stakeholders. Oftewel zijn alle groepen die relevant zijn voor de buurtteams betrokken? Hebben ze de juiste informatie gehad? Hebben we van hen alle informatie gehad?”

Makkelijker en toegankelijker en vanaf de werkvloer vormgegeven

“In mijn werk houd ik steeds in gedachten wat de bedoeling is met de buurtteams. Dat is dat we de ondersteuning voor de Amsterdammer dichterbij willen brengen, makkelijker toegankelijk en meer op maat. En dat de Amsterdammer niet het gevoel heeft van het kastje naar de muur te worden gestuurd.”

“Het vraagt een enorme voorbereiding om samen met alle betrokkenen zo’n nieuwe organisatie op te zetten, want er zijn heel veel partners bij betrokken. Gelukkig hebben we de verbondsteams die alvast oefenen met de nieuwe manier van werken. De deelnemers van de verbondsteams verzamelen de ervaringen uit de praktijk. Deze lessen nemen we mee in de buurtteams die binnenkort gevormd gaan worden.”

Elk stadsdeel eigen buurtteamorganisatie

“Elk stadsdeel krijgt zijn eigen buurtteamorganisatie. Een soort hoofdkwartier. Zij stuurt de verschillende buurtteams, die op verschillende locaties in het stadsdeel zitten, aan. Per 1 april 2021 starten we in de stad met minimaal 22 buurtteams verspreid over de stadsdelen. Dat aantal kan oplopen tot circa vijftig. De maatschappelijke dienstverleningsorganisaties vormen samen met enkele aanbieders van ambulante ondersteuning samen de nieuwe buurtteamsorganisatie in het stadsdeel. Zij gaan naast maatschappelijke dienstverlening ook ambulante zorg en schuldhulpverlening aanbieden. Heel belangrijk is dat zij gaan samenwerken met de ouderkind teams (Okt’s) en met partijen in de sociale basis, met huisartsen, met vrijwilligers, met alle partijen in de buurt die een bijdrage kunnen leveren aan de gezondheid en het welzijn van de bewoners.”

Ondanks accenten gelijke kwaliteit zorg- en dienstverlening in hele stad

“De zeven buurtteamorganisaties werken straks met elkaar samen voor een gelijke kwaliteit door de hele stad. Ze krijgen een zelfde huisstijl. Boven alle buurtteams komt hetzelfde naambordje! Verschillende accenten zullen er wel komen. In Noord, Nieuw West en Zuidoost speelt bijvoorbeeld andere problematiek dan in Zuid.”

Ervaringskennis in de buurtteams

“We willen dat elke buurtteamorganisatie gebruik maakt van ervaringsdeskundigheid. De buurtteamorganisaties mogen dat naar eigen inzicht invullen. Maar we stellen wel kwaliteitseisen die we ook gaan toetsen. In evaluatiegesprekken tussen de gemeente en de buurtteams nemen we de kwaliteitseisen door.”

Zorg- en dienstverleners in een team met ervaringsdeskundigen, het was even wennen

“Aan het begin bleken de verwachtingen soms niet helemaal met elkaar te matchen. De professionals uit de verbondsteams keken uit naar de komst van de ervaringsdeskundigen terwijl vanuit de groep ervaringsdeskundigen de indruk ontstond dat men niet op hen stond te wachten. Dat gaf enige spanning. Het was vanwege de nieuwigheid even zoeken naar wat de ervaringsdeskundigen konden gaan doen en hoe samen te werken. Rationeel wist men wel dat ervaringsdeskundigen iets extra’s meebrengen dat wat toevoegt aan de zorg- en dienstverlening aan de Amsterdammers. Maar tussen de theorie en de praktijk zaten wel wat onuitgesproken verwachtingen en ideeën . Dat was spannend. De professionals en de ervaringsdeskundigen moesten elkaar leren kennen en met elkaar leren samenwerken. Maar de twee verschillende bloedgroepen zijn het contact aangegaan en met vallen en opstaan is men elkaar beter gaan begrijpen.”

Ervaringsdeskundigen met hart en ziel

“Tijdens de voorbereidende co-creatiebijeenkomsten voor de te ontwikkelen buurtteams heb ik wel eens bij een groep ervaringsdeskundigen aan tafel gezeten. Zij bespraken een opdracht en het viel me op hoe serieus, fanatiek en constructief men situaties door nam. Ik was onder de indruk van het proces en de resultaten daarvan. Ook bij de selectie van de buurtteamorganisaties zijn ervaringsdeskundigen betrokken geweest. Zij waren goed voorbereid en keken breder dan hun eigen problematiek. Er werden echt goede gesprekken gevoerd.”

Veel professionele ervaringsdeskundigen nodig

“Er is werk aan de winkel want als er straks misschien wel vijftig buurtteams zijn, dan zijn er ook veel goede ervaringsdeskundigen nodig. Daarin zou het Amsterdams Netwerk Ervaringskennis (ANE) mogelijk een bijdrage kunnen leveren. Er komt ook een ontwikkelgroep die zich bezig gaat houden met leren en ontwikkelen en het opleiden van mensen. Zo is iedereen straks goed voorbereid om in een buurtteam te werken, want dat gaat niet vanzelf.”

‘Leerlijn’ ANE mogelijk een rol bij kwaliteit ervaringsdeskundigen in de buurtteams

“Het zou mooi zijn als de ‘leerlijn’ van het ANE waarbij specifiek ervaringsdeskundigen getraind worden, kan aansluiten bij de ontwikkelgroep voor de hele organisatie van de buurtteams.”

Professionals en ervaringsdeskundigen, leer van elkaar

“Ervaringsdeskundigen zullen van de professionals leren, zeker wat betreft de sociale kaart, protocollen en wetgeving. En de ervaringsdeskundigen kunnen de professionals wat leren. Helpen zich iets meer vanuit zichzelf op te stellen. Iets kwetsbaarder. Gelijkwaardig aan de Amsterdammer met zijn/haar hulpvraag. Professionals zijn ook mensen en hebben ook rugzakjes. Hopelijk lopen er steeds meer cliënten naar buiten uit een gesprek met het gevoel dat zij niet de enige met problemen zijn en dat ze zich gezien voelden. Hoe mooi zou dat zijn!”

Gelijkwaardigheid een belangrijke sleutel

“Op dit moment ontvangen de professionals bij de verbondsteams een salaris en de ervaringsdeskundigen werken er op vrijwillige basis al dan niet met een uitkering. Ik begrijp heel goed de wens van professionele ervaringsdeskundigen om ook betaald te krijgen voor hun werk. En dat dit voor de ervaringsdeskundigen één van de gevoeligheden is die gelijkwaardigheid in de weg staan. Maar het is aan de buurtteamorganisaties zelf op dit te regelen. We kunnen ze wel wijzen op de ervaringen die er binnen de GGZ zijn opgedaan, want daar zijn ze al verder met het werken met ervaringsdeskundigen.”

De samenwerking met het ANE

“Ik vind het erg leuk met ze samen te werken. Ik ben ook bij een aantal ANE colleges geweest. Daar werd met een expert gesproken over een onderwerp op het gebied van ervaringsdeskundigheid. Ik ben veel bevlogen ANE’ers tegengekomen die zich met hart en ziel inzetten. De samenwerking heeft veel opgeleverd. We hebben al veel kennis opgedaan en bekwame ervaringsdeskundigen leren kennen. Laten we kijken hoe we deze prettige samenwerking in de toekomst verder vorm kunnen geven.”

Het ANE een verbindende rol in de veelheid aan partijen in Amsterdam

“Ik heb meegemaakt dat verschillende groepen ervaringsdeskundigen gedoe met elkaar hebben. Dat helpt niet in het emancipatieproces om serieus genomen te worden en goede professionele ervaringsdeskundigen naar voren te brengen. Fijn dat het ANE hierin een verbindende rol wil spelen. Ik zie de ANE colleges als een mooi voorbeeld hiervan.”

Buurtteams met verschillende soorten ervaringsdeskundigen

“Ik denk dat dat heel erg afhangt van welk buurtteam in welk stadsdeel. In het ene stadsdeel zullen andere rollen dan in het andere stadsdeel nodig zijn. Om een voorbeeld te noemen. In Zuid heeft men minder te maken met armoede. Daar speelt vereenzaming een grotere rol. Dat vraagt een andere type ondersteuning. Een ander voorbeeld is Zuidoost. Daar heeft men moeite om de officiële kanalen te vinden en vindt meer plaats in het informele circuit, zoals bijvoorbeeld bij de kerk. Daar zal het buurtteam nog meer moeten samenwerken met de lokale organisaties, nog meer outreachend werken.”