Berend de Groote, oprichter van het Amsterdams Netwerk Ervaringskennis (ANE), werkt in een team van de gemeente dat de buurtteamorganisaties helpt hun nieuwe rol te vervullen. “In mijn nieuwe rol moet ik er voor zorgen dat het belang van de Amsterdammer voorop blijft staan”. “Wat heeft de Amsterdammer écht nodig? Samen mét hem proberen we zijn situatie te verbeteren en daarna evalueren we of hij wel écht geholpen is. Dit is waar het om gaat en waar we het voor doen.” Hij werkt hierin samen met Roos Marijn Kok. Berend namens de gemeente, Roos Marijn namens de buurtteamorganisaties. Berend en Roos Marijn werken hierin ook nauw samen met Cliëntenbelang Amsterdam.
Deze opdracht van Berend klinkt mij als Amsterdammer heel goed. Maar ik ben ook een beetje voorzichtig. Zouden de mensen in de vorige wijkzorgteams ook niet het beste met de Amsterdammer voor hebben gehad? Is het wel zo makkelijk iemand anders te helpen of kun je alleen jezelf helpen? Hoe kom je er achter waar iemand werkelijk door geholpen is? Dat de gemeente graag wil dat deze ingrijpende en vernieuwende manier van werken van de buurtteamorganisatie echt gaat slagen blijkt na mijn gesprek met Berend. – door Matthijs Post , communicatiemedewerker ANE
Berend de Groote werkt al tientallen jaren voor de gemeente Amsterdam. Hij werkte altijd op het gebied van de Amsterdammer die kort of lang in de problemen zat. Begonnen als klantmanager werkt hij nu vele jaren later in een team van de gemeente dat nauw samenwerkt met de opstartende buurtteamorganisaties. Dit is nodig want de nieuwe buurtteamorganisaties (voorheen de Wijkzorg) die in april van dit jaar zijn begonnen, hebben de ambitie om nog beter naar de Amsterdammer te luisteren. “De Amsterdammer zelf te laten komen met een idee voor wat er nodig is. Niet boven de Amsterdammer staan maar naast de Amsterdammer.” Dit is op papier makkelijker gezegd dan het in werkelijkheid is gedaan.
Systeemwereld versus de leefwereld
Samenwerken mét de Amsterdammer? Veel professionals leerden juist afstand te houden van de cliënt. Efficiency maatregelen in de afgelopen decennia zorgden eerder voor een productmatige aanpak, standaard hulp toepasbaar voor iedereen (systeemdenken), dan voor maatwerk. Er werd als het meezat een kwaal verholpen terwijl de kwaal meestal voortkomt uit een geheel van factoren rondom een persoon of gezin. Gevolg de Amsterdammer werd niet echt geholpen, verloor het vertrouwen in de ambtenaar en of zorgprofessional en kwam net zo snel weer in de problemen of dreef juist af.
Makkelijk oplosbare aanvragen en ingewikkelde problemen vragen een verschillende aanpak
Laten we eerst stellen dat er ook een hoop wél goed ging. Veel praktische hulpaanvragen zoals de aanvraag voor een scootmobiel of een traplift werden relatief makkelijk en snel opgelost. Voor complexere problemen ligt dat anders. Neem een gezin met schulden. De kinderen hebben gedragsproblemen op school. Een van de ouders is overspannen en de ander heeft te kampen met een verslaving. Dat is andere koek. Iedereen die alleen al met één van deze factoren te maken heeft gehad weet hoe moeilijk het is hier iets aan te doen. Het is dapper en ambitieus te noemen dat de gemeente Amsterdam de Amsterdammer beter wil gaan helpen bij deze complexe problemen.
De Amsterdamse Maatwerk Methode en het Werkkader als basis voor de werkwijze
Het is de gemeente menens! De plannen voor deze nieuwe vorm van hulpverlening zijn jaren geleden gemaakt. En men heeft veel van de zorg- en dienstverleningsorganisaties in Amsterdam al in een vroeg stadium betrokken bij de plannen. Twee jaar geleden is de gemeente begonnen met een pilot. Vier teams oefenden een kleine twee jaar met nieuwe manieren van werken. Aan de hand van hun ervaringen zijn een handboek, het ‘Werkkader’, en een methodiek, de ‘Amsterdamse Maatwerk methode’ uitgeschreven, de basis voor de werkwijze van de zes ‘gegunde’ buurtteamorganisaties. Ze kregen onlangs voor zes jaar subsidie om een nieuwe buurtteamorganisatie uit te rollen in hun stadsdeel. Met deze subsidie hebben zij multidisciplinaire teams samengesteld waarin ook ervaringsdeskundigen gaan werken.
Nauw contact met de gemeente en extra training voor verdere ontwikkeling
De druk is hoog. Veel Amsterdammers hebben hulp nodig. En het is moeilijk om aan voldoende personeel te komen. Dit maakt het extra uitdagend om de beoogde ‘zorg op maat’ te geven. De gemeente ziet ook in dat de buurtteamorganisaties niet op dag één de nieuwe vorm van zorg kunnen geven. Hier moet men sámen met de Amsterdammer naar toe groeien. Dat kost tijd en training. De medewerkers krijgen dan ook speciale training om deze nieuwe manier van werken te leren. Hierbij kun je denken aan ’De Amsterdamse Maatwerk Methode”, hoe nóg beter naar de Amsterdammer te luisteren, door te vragen. Wat is de vraag achter de vraag? Wat kunnen we dan voor deze Amsterdammer doen en wat kan hij zelf beter? Dat de gemeente er bovenop zit blijkt ook uit de evaluaties die regelmatig plaatsvinden met de buurtteamorganisaties. Maar het is vooral een gezamenlijk proces met een gemeentelijk team dat samen met de buurtteamorganisaties belangrijke onderwerpen, die een langdurige ontwikkeling vragen, onderzoekt en uitdiept. Een van die onderwerpen is dus ‘hoe houden we de Amsterdammer Centraal?’
‘De Amsterdammer Centraal’
Dit is het onderwerp waar Berend en Roos Marijn aan werken. Samen onderzoeken zij hoe de stem van de Amsterdammer steeds gehoord blijft. Zij zijn nu bezig met het inrichten van een systeem voor cliëntervaringsonderzoek. Hierbij kun je denken aan het afnemen van een enquête nadat de Amsterdammer contact heeft gehad met een buurtteamorganisatie. “Het moet representatief en inclusief zijn. We willen niemand uitsluiten. Ook mensen die minder goed met digitale middelen zijn willen we horen. Er moet ook iets worden gedaan met de feedback. Dan leren en groeien we. We willen in de buurtteams ook een cliëntvertegenwoordiging, een representatieve groep Amsterdammers die telkens weer toetst of wij in het buurtteam de goede dingen doen. Of we wel degelijk dichter en meer naast de Amsterdammer staan. Een deelaspect hierbij is het inzetten van ervaringsdeskundigen.” De buurtteamorganisaties hebben nu de intentie uitgesproken dat ze meer met ervaringsdeskundigen gaan werken. Dat is heel goed nieuws want hoe het is om gebukt te gaan onder schulden, te moeten leven in armoede, met een fysieke of psychische beperking, of verslaafd te zijn, dat leer je niet uit een boekje. Het is de levenservaring van Amsterdammers zelf!