Bram Vreeswijk heeft onlangs de ANE kring “Nieuw Werk” opgericht. Wij zijn benieuwd naar het verhaal achter deze nieuwe kring en spraken met hem. Lees hieronder zijn verhaal.
Waarom heet deze nieuwe ANE kring “Nieuw Werk”?
Dertig jaar geleden bestond het beroep van ervaringsdeskundige nog niet. Nu wel. Door een veranderend bewustzijn, door anders tegen dingen aan te kijken kunnen nieuwe werkwijzen en nieuwe beroepen ontstaan.
Is het nodig dat er nieuwe werkwijzen en nieuwe beroepen komen?
Uitwassen als de toeslagenaffaire laten zien dat het in bestaande professionele systemen nu soms heel erg mis gaat. Mensen worden in een positie gebracht die hen machteloos maakt. Dit heeft tot financiële schade geleid bij de slachtoffers. Maar ook tot lijden in hun persoonlijk leven. Het is niet vreemd als mensen onder dergelijke omstandigheden een depressie ontwikkelen.
Een ander voorbeeld. In het sociale domein biedt men bepaalde mensen ‘dagbesteding’ aan. Ik ben zowel tegen dit woord als tegen deze manier van denken. Het zet mensen aan de kant. Alsof zij niet in staat zijn iets waardevols aan de samenleving bij te dragen. Alsof zij niet zouden kunnen werken. Het wordt tijd om hier anders naar te gaan kijken.
Als ik je goed hoor zeg je dat de huidige ‘systemen’ mensen tot slachtoffer maken, passief maken. Soms zelfs depressief. En dat je enerzijds mensen wilt helpen zelf actiever en handelingsvaardiger te worden en anderzijds samen ook de passief makende huidige ‘systemen’ wilt aanpakken?
Met het Herstel-Lab dat ik opgericht heb bij SCIP / De Regenboog Groep, richt ik me op activiteit en handelingsvermogen. Ik ben daarbij geïnspireerd geraakt door de filosoof Baruch de Spinoza uit de 17e eeuw. In de ‘Ethica’ beschreef Spinoza somberheid, melancholie, wanen, vraatzucht en andere verschijnselen die we nu ‘psychische problemen’ noemen als vormen van passiviteit. Activiteit daarentegen is de manier om een gelukkig leven te leiden! Het gaat erom een uitweg te vinden uit de psychische problemen die je ervaart. Dit heeft te maken met hoe je om gaat met je eigen emoties, maar ook met samenwerking en kansen. Je kunt door therapie van alles leren over jezelf, maar als je geen geld hebt, geen werk en geen netwerk kun je nog steeds heel weinig. Het is van belang je handelingsvermogen te vergrootten en daarvoor zijn samenwerkingen, organisatie en organisaties nodig.
In een interview zei de bekende Amsterdamse ervaringsdeskundige Edo Paardekooper Overman het mooi: “Doordat ik in actie ben gekomen ben ik mijzelf eigenwaarde gaan toekennen.” Bekijk hier of hieronder het inspirerende interview met Edo:
Wat is de relatie tussen nieuwe vormen van werk en het gebruik van ervaringskennis?
Stel dat de belastingdienst een groep van honderd toeslagenaffaireslachtoffers in zou huren om samen met bestaande medewerkers werkwijzen te ontwikkelen die potentiële slachtoffers van de belastingdienst niet buiten spel zouden zetten. Ik geloof dat dit tot werkelijk veranderingen zou leiden. Zij zouden dan daadwerkelijk gebruik maken van ervaringskennis. Niet door ‘input’ te vragen voor een onderzoek maar door te gaan samenwerken. Nu kiezen ze ervoor het op een traditionele manier op te lossen, met commissies en onderzoeken. They keep doing the same thing and expect different results.
Bram kwam in aanraking met het boek “Ethica” van de filosoof Spinoza (1632-1677). Hierin onderzocht Spinoza hoe je gelukkig kon worden/zijn. Kern: wees actief. Fysiek en mentaal. Passiviteit gaat samen met gevoelens van ongeluk. “Realiseer je eigen natuur”. Oftewel worden wie je eigenlijk bent. Als je moe bent en gaat slapen dan is dat volgens Spinoza een vorm van activiteit. Een slaaf die hard werkt voor zijn meester is passief want die realiseert niet zijn eigen natuur. Als je verslaafd bent ben je passief want je bent niet actief naar je natuur. Het heeft met afhankelijkheid te maken. Je wilt niet afhankelijk zijn van andere mensen, middelen of je eigen emoties. De belangrijkste manier om je handelingsvermogen te vergroten is samenwerkingen aan te gaan. Samenwerkingen waarbinnen je je eigen natuur kunt realiseren.
Hoe zie je de nieuwe kring voor je?
Er zijn heel veel ervaringsdeskundigen in Amsterdam die flinke stappen in hun persoonlijk herstel hebben gezet, en vaak ook al cursussen of een opleiding gedaan hebben. Zij willen meer, en het liefst betaald werk. Maar ze staan buiten de systemen die werk creëren. Ze wachten tot er ergens een vacature voor een ervaringsdeskundige verschijnt.
Wat ik wil vormen is een groep die verbindingen aangaat met professionals binnen bestaande organisaties, om samen te kijken wat nodig is, en welke rol ervaringsdeskundigen hierin kunnen spelen. Nu wordt er van ervaringsdeskundigen vaak ‘input’ gevraagd, maar ik geloof dat we naar samenwerking toe moeten. Er zijn inmiddels ook veel reguliere professionals die in de kracht van ervaringskennis geloven. Mijn ideaal zou zijn om een gevarieerde groep te vormen. Denk aan professionele- en potentiële ervaringsdeskundigen, ambtenaren, hulpverleners, beleidsmakers etc. Iedere organisatie loopt tegen situaties op die wringen. Waar mensen voelen dat dit eigenlijk anders zou moeten. Dit ‘voelen’ heeft voor mij alles te maken met ervaringskennis. In een dergelijke groep zouden mensen vanuit hun specifieke werkervaringen met ideeën kunnen komen. In die zin zie ik verbindingen met de ANE kringen ‘Werk en Stage’ en ‘Buurtteams en Bondgenoten’. Ervaringsdeskundigen in buurtteams lopen soms nog enorm tegen systemen op. In positieve zin is dit een kans om opnieuw naar die systemen te kijken.
Stiekem hoop ik dat de werkgroep ‘Nieuw Werk’ ook zelf producten kan ontwikkelen met betrekking tot verandering. Nu zijn er veel professionele veranderaars die als coaches, organisatie adviseurs en dergelijke intervisie en veranderingstrajecten aanbieden aan organisaties en bedrijven. Dit kunnen wij als ervaringsdeskundigen ook gaan doen! Zelf heb ik de afgelopen maanden de cursus ‘Realiseer je eigen natuur’ omgezet in een format voor sociale coöperaties. Dit was ontzettend leuk om te doen, en ik geloof (we moeten dit nog evalueren) dat het voor de betrokken organisaties zinvol was.
Hoe zie je de kansen dat jullie ook daadwerkelijk nieuw werk creëren?
Ik ben positief. Ervaringsdeskundigheid leeft. Bijna elke organisatie beseft dat ze iets met ervaringsdeskundigheid moeten. En in het positieve geval willen. De huidige systemen knellen en er komen met regelmaat voorbeelden naar buiten van wat goed mis gaat. Zoals in de toeslagenaffaire. Maar je ziet ook dat reguliere professionals zich beklemd voelen in hun werk en in een burn-out belanden. Mensen willen het na een burn-out vaak over een andere boeg gooien. Meer in contact zijn met hun gevoel, en wat ze echt belangrijk vinden. Dit heeft voor mij ook te maken met het benutten van hun ervaringskennis.
Waar komt jouw energie en “actief” zijn vandaan?
Toen ik nog dronk is mijn leven een periode volledig gestagneerd geraakt. Contact met lotgenoten in zelfhulpgroepen heeft me hier uitgehaald. Ik hoorde verhalen van anderen en deelde over mijzelf. Zo leerde ik ook over mijzelf. Ik heb op allerlei goede scholen en universiteiten gezeten, maar in mijn beleving heb ik in het eerste half jaar van mijn herstel van nuchtere alcoholisten meer geleerd dan van al die professoren en leraren. Niet leren uit boeken, maar samen onderzoek doen op grond van concrete ervaringen. Dat is sindsdien het vertrekpunt geworden voor de projecten die ik doe. Al lees ik ook nog boeken hoor. Van Spinoza bijvoorbeeld.
Ben je geïnteresseerd geraakt en wil je ook meedoen in de kring “Nieuw Werk”?
Mail of bel Bram Vreeswijk: E-mail: bramvre@gmail.com, Mobiel: 06-81033723
De kring “Nieuw Werk” is onderdeel van het Herstel-Lab dat Bram een aantal jaren gelden oprichtte bij Scip, onderdeel van De Regenboog Groep. Het Herstel-Lab helpt ondermeer in je herstel en om actiever te worden en daarmee het leven meer naar jouw hand te zetten. Lees hier een interview met Bram over het Herstel-Lab dat hij heeft opgericht. Of bekijk de website van het Herstel-Lab: https://ervaringswijzer.nl/wat-we-doen/herstel-lab/